παραδοσιακη μουσική, γιατι δεν την ακουει ο κοσμος πια

Μία ματια και μόνο στα video στο YT, θα έπειθε και τον πιο αδιάλλακτο για κάτι που είναι γεγονός: Ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για την παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, τα τραγούδια της Ηπειρωτικής χώρας (η οποία αντίθετα με το Αιγαίο δεν αποτελεί μία ενιαία κατηγορία αλλά έχει μεγάλη ποικιλία ειδών) μετά βίας μαζεύουν 1000-10.000 προβολές, ενώ ακολουθεί η μουσική του Αιγαίου, της Θράκης και κάποια τραγούδια της νότιας Ηπειρωτικής που μοιάζουν με νησιώτικα στις 10.000 με 100.000 προβολές, και τέλος, τις περισσότερες προβολες τις έχουν κατά μέσο όρο* τα τραγούδια του Ιονίου με περίπου 100.000- 500.000 προβολές. Και έχει παρα πολύ σημασία (θα δούμε πιο κάτω γιατί) το πόσες προβολές έχει η κάθε κατηγορία, το οποίο θα εξηγήσουμε γιατί συμβαίνει. Για την ώρα λοιπόν, 500.000 προβολές το μέγιστο κατά μέσο όρο (συνήθως στα τραγούδια του ιονίου) όταν υπάρχουν παραδοσιακά τραγούδια της Ιρλανδίας, χώρας με το 1/3 του πληθυσμού της Ελλάδας, που μαζεύουν στη χειρότερη 10 εκατομμύρια προβολές (έχω δει και τραγούδι με 65 εκατομμύρια). Αντίστοιχους αριθμούς έχω δει σε παραδοσιακά σχεδόν όλων των χωρών, και με σχόλια από κάτω όχι μόνο από Ντόπιους, αλλά και ξένους, δείγμα το ότι άλλες μουσικές παραδόσεις τραβούν το παγκόσμιο ενδιαφέρον, κάτι που δεν ισχύει με την Ελληνική.

Πριν προλάβουν κάποιοι να φωνάξουν σαν αδικημένοι «μα δεν προβάλλεται η μουσική μας από τα ΜΜΕ» να θυμίσω ότι όχι απλα υπάρχει, αλλά υπάρχει και ΠΛΗΘΩΡΑ εκπομπών αφιερωμένων στην μουσική παράδοση (βλ. το αλάτι της γης, κάθε τόπος και τραγούδι κλπ). Ή το άλλο το κορυφαίο «δεν την διδάσκουν στα σχολεία» δεν ξέρω αν την διδάσκουν τώρα (από ότι έχω ακούσει ναι) αλλά τουλάχιστον μία περίπου δεκαετία πριν, από προσωπική εμπειρία ναι, μια χαρά την δίδασκαν. Επομένως, δεν τίθεται θέμα μη-προβολής και άρα άγνοιας της μουσικής παράδοσης

Αυτό λοιπόν που φαίνεται να ισχύει, είναι πως για το αυτί ενός ανθρώπου κατά προσέγγιση από την εφηβεία, που θα ξεκινήσει κανείς να ασχολείται με το ΥΤ, μέχρι χοντρικά τα 50-60 (για τα Ελληνικά δεδομένα), δηλαδη για ανθρώπους που είχαν και άλλα ακούσματα πέρα από ένα κλαρίνο ή μια πίπιζα στο τοπικό πανηγύρι, αυτό που εμείς θεωρουμε «μουσική παράδοση της Ελλάδας» ακούγεται “off”.

Ο λόγος: Η Ελληνική παραδοσιακη μουσική, ως ασυγκέραστη σε μεγάλο μέρος της, είναι αρχαική και "πρωτόγονη" για τα δεδομένα του  σύγχρονου ανθρώπου.  Συγκεκριμένα, μουσικολογικά, δεν διέφερε ιδιαίτερα (προφανώς σε προγενέστερο στάδιο της εξέλιξης της) από την λαική μουσική της  Ευρώπης μέχρι τον… 15^ο αιώνα.  Από εκείνο τον αιώνα λοιπόν, με την αναγέννηση, στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο έρχεται μία ραγδαία πολιτισμική εξέλιξη, η οποία μαζί της φέρνει την μουσική εξέλιξη με το πέρασμα από την τροπική ή ασυγκέραστη  μουσική στην συγκερασμένη. Πολιτισμική (και μουσική) ωστόσο εξέλιξη την οποία δεν μπορέσαμε, ανάλογα την περιοχή της Ελλάδας σε διαφορετική περίοδο, να την ακολουθήσουμε, με τον λόγο να είναι γνωστός: Τουρκοκρατία. Και εδώ έρχονται οι κατηγορίες που αναφέρθηκαν πιο πάνω να αποκτήσουν ιδιαίτερη σημασία: Η μουσική με τις λιγότερες προβολές, είναι κυρίως από περιοχές που δεν δέχτηκαν καμία επίδραση από την εξέλιξη της δύσης, αφού για 370-530 χρόνια ήταν υπό οθωμανική κυριαρχία). Ακολουθεί η δέυτερη κατηγορία, με προβολές λίγο περισσότερες από την πρώτη, που περιλαμβάνει το, κυρίως νότιο, Αιγαίο, και συγκεκριμένες περιοχές της Νότιας Ηπειρωτικής χώρας (αλλά όχι ολόκληρη), περιοχες που έζησαν περισσότερη δύση (είτε μιλάμε για πριν την Τουρκοκρατία, πχ Φράγκους, Βενετούς κλπ είτε μετά, όπως Βαυαρούς, και μην ξεχνάμε και την περίπτωση της Πελοποννήσου με τα 30 χρονια βενετίας του μοροζίνι)  και στις οποίες οι μουσική έχει σύγχρονες Δυτικες επιρροές μεν, περιορισμένες δε. Παραδόξως εδώ ανήκει η Θράκη ενώ ιστορικά, με βάση τουλάχιστον το πότε άρχισε εκει η Τουρκοκρατία, θα έπρεπε να ανηκει στην πρώτη κατηγορία. Όπως φαίνεται για όλους τους κανόνες υπάρχουν εξαιρέσεις. Τελευταία με τις περισσότερες προβολές φυσικά είναι η περίπτωση του Ιονίου, με την λιγότερη, εως καθόλου στην περίπτωση της Κέρκυρας, Τουρκοκρατία.
Όλα αυτά λοιπόν καταδεικνύουν ένα πράγμα: Την υπέροχή της συγκερασμένης μουσικής, ή έστω το ότι όταν ο άνθρωπος ακούσει συγκερασμένη μουσική δεν μπορεί να ξαναστραφεί στην ασυγκέραστη.

Βέβαια, συγκερασμένη μουσική η Ελλάδα έχει: οι Κανταδες της Νότιας Ελλάδας και κυρίως της Αθήνας (δεν αναφέρομαι στο Ιόνιο), οι Ρεμπέτικες καντάδες, και τα ελαφρολαικά από τα οποία έχει προέλθει το παγκοσμίως γνωστό συρτάκι, είναι τα βασικότερα παραδείγματα. Και ναι, τουλάχιστον τα ελαφρολαικά όχι απλά έχουν πολύ περισσότερες προβολές (συχνά άνω του εκατομμυρίου), αλλά επιπλέον έχουν και παγκόσμιο ενδιαφέρον, αφού στα σχόλια υπάρχουν σχόλια ξένων. Δυστυχώς ωστόσο στην Ελλάδα έχουμε συγκεκριμένο γνωστικό σχήμα του τι είναι παράδοση: Πρέπει να έχει κλαρίνο, στην καλύτερη περίπτωση βιολί, και εξέλιξη της παραδοσης στην καλύτερη να είναι το παλιό, ανατολιτικο ρεμπέτικο (μουσική η οποία εν τω μεταξύ τραβά κυρίως το ενδιαφέρον αριστερών φοιτητών, και αμφιβάλλω αν ο λόγος είναι η μελωδία και όχι οι στοίχοι, ένα είδος το οποίο, χωρίς να υποτιμώ την αξία του,  λίγα κοινά με την παραδοσιακή μουσική της κυρίως Ελλάδας έχει, και σαφέστατα μουσικο-γεωγραφικά ανήκει στη Δυτική Ασία, αν και εθνικά Ελληνικό). Αυτό φυσικά δεν θα ίσχυε σε καμία άλλη κοινωνία της Ευρώπης, όπου είδη αντίστοιχα των ανωτέρω συγκερασμένων ειδών θεωρούνται μέρος της Παραδοσιακής μουσικής. Στην μουσική της Ιρλανδίας, η οποία αναφέρθηκε πιο πάνω, το foggy dew των μέσων του 20^ου αιώνα, θεωρείται παραδοσιακό, και μιλάμε για μια χώρα της οποίας η παραδοσιακή μουσική έχει φανατικούς ακροατές σε παγκόσμιο επίπεδο, και μπορώ να αναφέρω αντίστοιχα παραδείγματα και από άλλες χώρες. Αντίθετα, αντίστοιχα Ελληνικά τραγούδια της ίδιας περιόδου με το foggy dew δηλαδή τα ελαφρολαικά, αν αναφέρονταν ως παραδοσιακά, στο μυαλό των Ελλήνων που ασχολούνται με την παράδοση,  θα έβγαινε error, ενώ αν γραφόταν στα σχόλια στο ΥΤ κάτω από το τραγούδι τίποτα σαν “Traditional Greek song”, ένας αντίστοιχος Έλλην θα παρεξηγιόταν και θα έφτανε στο σημείο να τσακωθεί. Και  αυτό γιατί το γνωστικό σχήμα που έχει ο συγκεκριμένος Έλληνας για το τι είναι παράδοση, περιλαμβάνει κλαρίνο, στοίχους για γίδια, βλαχοπούλες, Μηλίτσες ή στην καλύτερη περίπτωση ψαρόβαρκες. Ένας λαός λοιπόν που καταδικάζει τον εαυτό του σε τέτοιο πολιτισμικό κόλλημα, ενώ 2 αιώνες τώρα του έχει δοθεί η ευκαιρία για κάτι καλύτερο και όποτε την εκμεταλλεύτηκε έκανε θαύματα, είναι καταδικασμένος σε κολλήματα σε όλα τα επίπεδα, και ταυτόχρονα καταδικασμένος στην μιζέρια, την κλάψα και τη δυστυχία.

Επειδή όμως, όσοι ξέρουν από ψυχολογία, τα γνωστικά σχήματα δεν αλλάζουν έυκολα, και ειδικά όσο ανεβαίνει η ηλικία αυτό γινεται ακόμα πιο δύκολο, το να αλλάξει το άκαμπτο αυτό γνωστικό σχήμα του τι περιλαμβάνει η Ελληνική παραδοσιακή μουσική, και να ενταχθούν σε αυτή διαμάντια τα οποία δημιουργήθηκαν από τα μέσα του 19^ου αιώνα μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα, είναι κάτι το οποίο πρέπει να αναλάβουν κυρίως οι νέοι. Γιατι όπως η ιστορία δεν σταμάτησε το 1832, έτσι δεν σταμάτησε και η παράδοση. Και εάν, εν τέλει, οι πρόγονοι μας επί Τουρκοκρατίας δεν ήθελαν καμία αλλαγή σε επίπεδο κοινωνίας και πολιτισμού, δεν θα είχαν καν κανει την επανάσταση, θα ήταν μια χαρά μέσα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, και η μόνη διαφορά θα ήταν ότι οι φόροι θα πήγαιναν στον Σουλτάνο αντί για τον Καποδίστρια και αργότερα τον Βασιλιά

Και για να μην παρεξηγηθώ, αυτό που αμφισβητώ (και ξέρω ότι δεν είμαι ο μόνος), δεν είναι αυτό που οι περισσότεροι που ασχολούνται με την παράδοση θεωρούν ως παραδοσιακή μουσική, είτε μιλάμε για μουσική, για στοίχους ή για όργανα. Και σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητώ το γεγονός ότι και η συγκεκριμένη μουσική έχει την δική της αξία. Αυτό που αμφισβητώ είναι τα όρια που έχουν θέσει και για τα οποία είναι έτοιμοι να «πολεμήσουν» με κλαρίνα για ρόπαλα με σκοπό να κρατήσουν αυτά τα όρια, μέσα στα οποία νιώθουν.  

*να ξεκαθαρίσουμε ότι όταν μιλάμε για προβολές, μιλάμε για τον μέσο όρο της κάθε κατηγορίας, και όχι για μεμονωμένα τραγούδια.